Historische huisnummering
De eerste huisnummers in Amsterdam werden in 1796 ingevoerd. Professor Jean Henri van Swinden bedacht een systeem waarbij een adres bestond uit een straatnaam en een huisnummer, bijvoorbeeld Muiderstraat Nº 7. Het nummer werd op de gevel geschilderd. Vanaf 1808 kwam daar een nummer bij, het zgn. verpondingsnummer. Ook dat werd op de gevel geschilderd.
Zo bestonden er in de eerste helft van de negentiende eeuw twee systemen naast elkaar. De stedelijke adresboeken gebruikten aanvankelijk het huisnummer maar stapten op een zeker moment over naar het verpondingsnummer - ook wel grootnummer genoemd omdat het flink kon oplopen. Het genoemde adres werd in latere adresboeken zodoende vermeld als Muiderstraat 4971.
In 1853 kwam er een nieuw systeem, waarin ook de buurt was opgenomen. Een adres zag er doorgaans uit als Muiderstraat, V 256, hoewel V 256 in feite volstond. V was de letter van de buurt.
In 1875 werd dat systeem alweer afgeschaft en werd het huidige systeem ingevoerd. Het leek op dat van 1796 maar de nummers verschilden: Muiderstraat 14.
Lees meer over de verschillende systemen bij het Stadsarchief, Ons Amsterdam en Amsterdam Monumentenstad.
Met onderstaande tool kun je adressen opzoeken in elk systeem.
Resultaat
| straat | 1796 | verp. | buurt | 1853 | 1875 |
|---|
Buurtindeling 1850
De nummering van 1853 gebruikte een buurtindeling in 50 buurten, aangeduid met letters: A t/m Z en AA t/m ZZ, zonder J en JJ. WW, XX, YY en ZZ lagen buiten de Singelgracht; dat werden later West (WW en XX), Zuid (YY) en Oost (ZZ). Op onderstaande kaart zijn de buurten met letters en kleuren aangegeven.
Showcase
Keizersgracht 672, het pand van Museum Van Loon, is een showcase van verschillende huisnummeringen. Boven de deur staat het nummer van 1796, Nº 712. Het wordt voorafgegaan door buurtcodes voor de verkiezingen van dat jaar: D(istrict) 7 en G(rondvergadering) 15. Rechts van de deur het adres van 1853: buurt AA nummer 22; daaronder het nu nog geldende nummer van 1875. Alleen het verpondingsnummer van 1808 ontbreekt.
Bronnen
Bron gegevens: Stadsarchief Amsterdam, Omnummeringsregister.
Bron buurtgeometrieën: Adamlink.
* We gebruiken hier de nieuwere verpondingsnummers, van 1808. Dat is het nummer dat op de gevel werd vermeld en in adresboeken werd gebruikt. Er bestaat ook een oudere versie, die in andere administraties gebruikt werd.