Amstel 105

Vier huizen langs de Nieuwe Prinsengracht: een met ingang aan de Amstel en drie met ingang aan de Nieuwe Prinsengracht. Opvallende luifels.

Op de bouwtekening is sprake van herenhuizen, maar het waren altijd al huizen met beneden- en bovenwoningen. Gemeten vanaf de Nieuwe Prinsengracht zijn de huizen 7 meter diep.

De poortjes boden en bieden toegang tot de bebouwing achter de huizen.

Tot het einde van de negentiende eeuw was de situatie hier anders dan nu. Aan de Onbekendegracht en Nieuwe Achtergracht lag een terrein met gemeentelijke werven. Nadat die vertrokken waren werd de buurt heringericht; zo kwam er in 1900 de brug over de Onbekendegracht. Tot dan stond aan het eind van dit stukje van de Nieuwe Prinsengracht een huis dwars op de gracht.

Rond 2020 kwamen de huizen in bezit van projectontwikkelaar Aedes, die ze anno 2024 tot hotel verbouwt. Ondanks de zogenaamde hotelstop konden de woningen onttrokken worden aan de voorraad. De huizen worden daartoe samengevoegd met Amstel 107-111, dat al sinds circa 1980 als hotel dient. Volgens de plannen komt in het hoekhuis "een klassieke kruidenierswinkel waar etenswaren van het hotel en haar leveranciers voor iedereen verkrijgbaar zijn".

De oorspronkelijke ontwerper, Christiaan van Beemdelust (Zaandam 1839 - Amsterdam 1921), was een timmerman en makelaar. Van zijn hand is ook de rij huizen met etagewoningen Zeeburgerdijk 27-49 uit 1913. Van Beemdelust sleet er zijn laatste levensjaar.

De begane grond van Amstel 105 was aanvankelijk in gebruik als kantoor, en wel van de Amsterdamse vestiging van de Rotterdamse stoomdrukkerij en reclame-artikelenfabriek van George W. van Biene. Van Biene was in Rotterdam een bekend figuur: uitgever, reclameman, impresario en schouwburgdirecteur. Het Amsterdamse kantoor werd gedreven door zijn broer Joseph (1859-1927), die hier met zijn gezin woonde.

Boven hen woonden Philip(p) Abraham Kohnstamm (1875-1951), de natuurkundige, filosoof en pedagoog, en diens vrouw An Kessler. Het was de eerste zelfstandige woning van Kohnstamm; eerder woonde hij bij zijn oom, de bankier-filantroop A.C. Wertheim.

Eerste bewoners van Nieuwe Prinsengracht 2-huis waren de goudsmid C.F. van den Broek en zijn gezin. Boven hen woonde Rosalie de Vries, de weduwe van commissionair Salomon Kan.

Nieuwe Prinsengracht 4-huis: de Oostenrijkse koopman Franz Fisslthaler. 4-boven: de weduwe Henrica Pfaff en twee dochters.

Nieuwe Prinsengracht 6-huis: Elisabeth Evers, weduwe van de koperslager Wilhelm van Wagtendonk, met gezin. Bovenhuis: Abraham Michael Herzberg (1865-1941), een diamantwerker die later makelaar in diamant werd.

Veel van de eerste bewoners waren Joods, al dan niet belijdend. Ook later woonden er veel Joden.

Amstel 105, Nieuwe Prinsengracht 2-6

Datering:

1901

Ontwerp:

Beemdelust, C. van

Bouwstijl:

Oorsponkelijke functie:

Woningen

Status:

Gemeentelijk monument (209030)

Bronnen & links:

• Gemeentelijk Monumenten Project
• Hotelplannen: www.aedes.co/…
• Joodse bewoners Amstel: www.joodsamsterdam.nl/… ; Nieuwe Prinsengracht:

Laatste wijziging:

augustus 2024