Het gebouw van de Handwerkers Vriendenkring, een vereniging uit 1869 die de belangen van arbeiders wilde bevorderen. De vereniging telde voornamelijk Joodse leden.
Op de begane grond was een grote zaal, op de bovenste verdiepingen kwamen woningen. In 1924 werd het gebouw uitgebreid met een gebouw aan de Roetersstraat, waar nu bioscoop Kriterion in gevestigd is.
Bij de opening in oktober 1899 schreef Het Nieuws van den Dag:
De Vereeniging āHandwerkers Vriendenkringā heeft nu haar eigen gebouw en een flink gebouw ook. Hedenavond wordt het feestelijk geopend. Vroeger vergaderden de leden altijd in het lokaal āAdamasā (Nwe Herengracht 95, red.), maar toen hun aantal voortdurend toenam ā het bedraagt thans 1300 ā werd meer en meer de behoefte gevoeld aan een eigen huis. Een geschikt terrein werd gevonden op de Nieuwe Achtergracht bij de Roetersstraat, waar een aantal onoogelijke krotten en vervallen huisjes werden aangekocht en gesloopt en op welk vrijgekomen terrein het nieuwe gebouw werd gesticht.
Het ziet er degelijk en solide uit, niet weelderig, maar practisch en voor het doel geschikt. Dat doel is het houden van vergaderingen, het geven van uitvoeringen, het houden van cursussen en kleinere bijeenkomsten enz.
Het voornaamste gedeelte van het gebouw is de groote zaal, gelijkvloers gelegen, een zaal van 20 meter lengte en 14 meter breedte, voorzien van een tooneel en welke zaal door tusschenschotten in twee afzonderlijke deelen gesplitst kan worden. De verlichting is zoowel hier als elders in het gebouw zeer goed, bij avond door een aantal sierlijke gaskronen, zwart met roodkoper, een geschenk, waarmede de vereeniging is verrast.
Op de bovenverdieping vindt men een zaaltje voor de cursus-vergaderingen, lezingen en voor de boekerij, de overige bovenverdiepingen zijn als woningen ingericht en aan particulieren verhuurd. Een afzonderlijk kantoor is daar bovendien gevestigd voor de met deze vereeniging verbonden ver. āZiekenzorgā.
Gas en waterleiding zijn door het geheele gebouw aangelegd en waar dit noodig was ook spreekbuizen. Voor de veiligheid is goed gezorgd. Noodtrappen, breede deuren en afzonderlijke uitgangen maken het mogelijk, dat bij een onverhoopt ongeluk het gebouw in een oogenblik ontruimd kan worden.
Aan het nieuwe gebouw zijn reeds enkele schenkingen gedaan; behalve de reeds genoemde gaskronen ook een groote klok, geschonken door de coƶperatieve bakkerij, een stichting der vereeniging, gelijk men weet.
Gisteravond werd het gebouw ingewijd met eene feestcantate en eene rede door den voorzitter, den Heer Barnstein.
De genoemde afdeling Ziekenzorg was in 1895 opgericht als ziekenfonds "voor het verschaffen van geneeskundige hulp aan allen voor wie ziekte een geldelijk bezwaar is". De afdeling had eigen artsen in dienst, die hier poliklinische zorg verleenden. Ziekenzorg telde in 1899 13.000 leden, het tienvoudige dus van de moedervereniging. In 1910 verhuisde Ziekenzorg naar Keizersgracht 719. De instelling overleefde de oorlog. In 1984 ging ze op in een groot Amsterdams ziekenfonds.
De HWV exploiteerde ook een coƶperatieve broodbakkerij, en een badhuis op het Jonas Daniƫl Meijerplein.
In 1920 werd de berging achter de zaal verbouwd tot cabine voor een filmprojector.
In de Tweede Wereldoorlog werd de Vriendenkring door de bezetter ontbonden. Na de oorlog werd het verenigingsgebouw studentenbioscoop Kriterion.
In 1993 werd het middendeel opengewerkt tot trappenhuis voor de bovenwoningen, naar een ontwerp van Architektengroep Herenmarkt in opdracht van Woonstichting De Doelen. De brede deuren aan weerszijden ervan bleven nooduitgangen van Kriterion; achter de smalle deuren kwamen fietsenbergingen.
Nieuwe Achtergracht 140-144
- Datering:
- 1899
- Ontwerp:
- Posthumus Meyjes sr., C.B.
- Bouwstijl:
- Oorsponkelijke functie:
- Verenigingsgebouw en woningen
- Status:
- Bronnen & links:
- Citaat: Het Nieuws van den Dag 23-10-1899, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- december 2024
Er zijn 3 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.