Sarphatistraat 39-43

Drie herenhuizen. Oorspronkelijk waren er in het souterrain een keuken en een mangelkamer, en op de verdiepingen daarboven woon- en slaapvertrekken.

Toen de huizen gereed waren werden ze in 1871 op een veiling aangeboden, maar niet verkocht. Nummer 39 werd daarbij omschreven als "Het Kapitale, onlangs nieuw gebouwde modern betimmerd HEERENHUIS met hardsteenen Onderpui, uitgebouwde Balcons, Tuin en Erf, staande alhier in de Sarphatistraat bij de Hoogesluis, W 665 r". De twee andere huizen werden gelijkluidend omschreven.

Wie de eerste bewoners waren hebben we niet kunnen achterhalen.

Opdrachtgever was Willem Petrus Werker (Amsterdam 1831 - 1893), destijds eigenaar van hotel-café Neuf in de Kalverstraat. Later was hij de eigenaar en uitbater van het Bible Hotel in de Warmoesstraat. Hij speelde nog een rol in de langlopende beurskwestie: zijn voorstel om een nieuwe koopmansbeurs te bouwen aan het Damrak (dus niet er op) tussen Oude Brugsteeg en zijn hotel werd in 1891 aangenomen door de gemeenteraad. De voor die locatie benodigde onteigeningen sneuvelden echter in de Tweede Kamer.

Ontwerper van de huizen in de Sarphatistraat was Gerrit Montauban van Swijndrecht (Rotterdam 1821 - Muiderberg 1891), een architect en civiel-ingenieur. Van hem zijn ons geen andere bouwwerken bekend. In het krantenarchief is te vinden dat hij in 1868 aan het gemeentebestuur toestemming vroeg tot het bouwen van een "cirque" (circus) op het Leidseplein of op het Amstelveld. Het werd afgewezen. Voor een ander project kreeg hij wel toestemming, ditmaal van de provincie: de demping van de Durgerdammer Die. Hij zou het samen met een kompaan uitvoeren maar het werk werd nooit aangevangen (in 1879 werd de plas alsnog drooggemaakt, door iemand anders). In 1883 had hij toestemming om de Amstelveense Poel te bedrijken en droog te malen; ook dat plan kwam niet rond. In 1884 hield hij zich bezig met de aanleg van een telefoonverbinding tussen Amsterdam en Uithoorn, via Ouderkerk. Montauban van Swijndrecht was ook actief als huizenmakelaar.

Alle drie huizen zijn in de loop der jaren mede gebruikt als kantoorruimte. Nummer 39 werd in 1988 verbouwd tot acht onzelfstandige woonheden en enkele gemeenschappelijke ruimtes. Opdrachtgever was de stichting Onze Woning; het pand is nu in handen van Lieven De Key.

Op nummer 43 kwam in 1986 stichting De Waterheuvel, die dagbesteding aanbiedt aan mensen met psychische problemen. De stichting hanteert het zgn. clubhuismodel. Begin 21ste eeuw exploiteerde ze ook broodjeszaak De Buren - inderdaad gevestigd op nummer 45. In 2014 verhuisde de stichting naar nummer 41. Nummer 43 is sindsdien woonruimte en telt vijf appartementen.

Oorspronkelijke adressen, tot 1875: buurt W 665r, W 665q en W 665p. Huisnummers van 1875 tot 1923: 15, 17 en 19.

• Deel van Plan-Sarphati
• Deel van Schans

Sarphatistraat 39-43

Datering:

1870

Ontwerp:

Montauban van Swijndrecht, G.

Bouwstijl:

Neorenaissance XIXB

Oorsponkelijke functie:

Woonhuizen

Status:

Bronnen & links:

• Monumenten Inventarisatie Project
• Veiling: Algemeen Handelsblad 18-7-1871, (Delpher) resolver.kb.nl/…
• Het plan-Werker voor de beurs: Algemeen Handelsblad 27-2-1891, (Delpher) resolver.kb.nl/…
• Over De Waterheuvel: NRC Handelsblad 19-12-1989, (Delpher) resolver.kb.nl/…

Laatste wijziging:

juli 2025

• Plan-Sarphati
• Schans

• Neorenaissance