Stadsvernieuwingsproject met ongeveer zeventien woningen waaronder enkele hat-eenheden, en drie winkels. Het heeft gevels aan de Nieuwe Hoogstraat, de Zanddwarsstraat en de Onkelboerensteeg. In de laatste straat is de toegang tot de woningen. Opdrachtgever was woningbouwvereniging AWV. De panden zijn nu eigendom van corporatie Stadgenoot.
In de Nieuwe Hoogstraat staat het complex op de plek van drie huizen. De twee linker daarvan sneuvelden in de Tweede Wereldoorlog, net als het huis in de Zanddwarsstraat; nadat de veelal Joodse bewoners waren verhuisd of weggevoerd werd tijdens de hongerwinter het hout uit de leegstaande woningen gesloopt om als brandhout te dienen, waarop de huizen bouwvallen werden. Begin 1945 werden ze gesloopt. Het rechter huis in de Hoogstraat overleefde de oorlog maar werd in 1971 alsnog gesloopt, wegens bouwvalligheid. Hetzelfde gold voor een van de huizen in de Onkelboerensteeg.
Het gemeentelijke wederopbouwplan voor de Nieuwmarktbuurt (1953) bepaalde dat hier bedrijfspanden moesten komen. De eigenaar van de braakliggende terreinen wilde dat wel maar maakte er in afwachting van geld en een betere markt een autostalling van, met een dak van golfplaten.
Rond 1970 waren er concrete plannen voor een hotel met zo'n zestig kamers op deze plek; architect G. de Klerk had de tekeningen al uitgewerkt. Het hotel is er nooit gekomen, wellicht omdat de gemeente vanaf 1973 voor de Nieuwmarktbuurt inzette op woningbouw en niet meer op cityvorming. Het duurde vervolgens nog tot in de jaren 1980 voordat begonnen werd met het herstellen van de open gaten in de buurt.
Het project omvatte ook de restauratie van de twee monumenten op de hoek met de Zanddwarsstraat, en de herbouw van de twee verkrotte monumenten op de hoek van Zanddwarsstraat en Onkelboerensteeg. Tijdens de bouw ontstond vertraging door het faillissement van de aannemer.
Architect Guido van Overbeek vormde destijds samen met Hans Hagenbeek en Wim Heuperman de Coƶperatieve Architecten Vereniging, CAV, gevestigd in de Nieuwmarktbuurt. Hij was enkele jaren later de architect van het renovatie- en nieuwbouwproject Flesseman.
De gevel aan de Nieuwe Hoogstraat heeft een aantal bijzondere kenmerken. De bakstenen zijn verticaal gemetseld, wat erop wijst dat ze geen constructieve functie hebben. Er zijn diverse erkersteunen aangebracht zonder erker. Het meest opvallend zijn de beeldhouwwerken in de plint en aan de dakrand. Architect Van Overbeek had aan beeldend kunstenaar Harald Schole gevraagd gevelstenen te zoeken op de werf van Monumentenzorg om in de gevel te verwerken. Schole vond daar deze kunstwerken. Ze zijn afkomstig van twee spoorwegviaducten in Zuid die in de jaren 1920 en 1930 waren gebouwd voor het geplande maar nooit geheel uitgevoerde Ringspoor. Nadat de overbodig geworden viaducten waren afgebroken lag het beeldhouwwerk enkele decennia in de opslag voordat het hier weer een plek vond. De afbeeldingen hebben spoorwegen als thema. Betrokken beeldhouwers waren Theo Vos, Jan Trapman, Johan Polet, Frits van Hall, Adriaan Remiƫns en Chris Hassoldt (ook Marinus Vreugde wordt genoemd).
Eerste gebruiker van de winkel op nummer 12: kledingwinkel Neels, waar Neeltje van Dam haar zelf ontworpen damesmode verkocht.
Nummer 14: vanaf 1986 stripboekenwinkel Comic World, kwam over van nummer 28.
Nummer 16: antiquariaat Titus Dorsman, kwam over van de Kloveniersburgwal. Dorsman zit er anno 2025 nog steeds en verkoopt nu vooral fotoboeken.
De huizen die er eerder stonden hadden de huisnummers 10, 12 en 14. De nieuwbouw kreeg op straatniveau de nummers 12, 14 en 16; nummer 10 werd opgeheven en het oude nummer 16 werd Ć©Ć©n ruimte samen met nummer 18. Huidig Zanddwarsstraat 4 was eerder nummer 2. In de Onkelboerensteeg waren de oude nummers 3 en 5.
Nieuwe Hoogstraat 12-16, Zanddwarsstraat 4, Onkelboerensteeg 19-51
- Datering:
- 1983-1985
- Ontwerp:
- Overbeek, G. van
- Bouwstijl:
- Oorsponkelijke functie:
- Woningen en winkels
- Status:
- Bronnen & links:
- Jaaroverzichten dienst Volkshuisvesting 1982-1985.
- SAA: Archief van de Dienst Bouw- en Woningtoezicht
- Over het beeldhouwwerk: adambeeldenva1900.blogspot.com/… ; items.amsterdamse-school.nl/… ; www.buitenbeeldinbeeld.nl/…
- Neels: Volkskrant 9-5-1984, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- juni 2025
Er zijn 5 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.