Kranten
In de eerste decennia van de negentiende eeuw waren kranten in Nederland peperduur en daardoor alleen betaalbaar voor een klein publiek. Dat kwam door het dagbladzegel, een stevige belasting op krantenpapier die nog onder Napoleon was ingevoerd. De Franse dictator was niet gediend van onwelgevallige geluiden, en koning Willem I vond die rust later ook wel prettig. Het duurde tot 1869 voordat liberale geesten de belasting afgeschaft kregen.
Al snel verschenen er meer kranten, op een groter formaat, met meer pagina's, vaker per week en aanzienlijk goedkoper.
De Nieuwezijds Voorburgwal ontwikkelde zich vanaf ongeveer 1900 tot dƩ krantenstraat van Amsterdam, en zelfs van heel Nederland. Vrijwel alle belangrijke kranten waren hier gevestigd, met redactie en drukkerij. Naar het Londense voorbeeld werd de straat ook wel Fleet Street genoemd.
Factoren die in meer- of mindere mate een rol speelden bij die ontwikkeling:
- centraal gelegen in de stad: gunstig voor verspreiding onder abonnees en voor de losse verkoop;
- brede straat, destijds nog goed bereikbaar: gunstig voor de aanvoer van papier en voor de distributie;
- nabijheid van het Centraal Station: gunstig voor de distributie buiten de stad;
- nabijheid van het hoofdpostkantoor: telegrammen via de Rijkstelegraaf konden snel bij de redacties komen;
- nabijheid van nieuwsbronnen zoals de diverse beurzen op het Damrak.
Kranten waren vaak het orgaan van een maatschappelijke zuil. Die vonden het belangrijk om zich te laten zien in de stad.
Kranten aan de Nieuwezijds:
- 56-60: De Standaard; vanaf 1945 Trouw;
- 67: De Tijd;
- 225: eerst Het Nieuws van den Dag, vanaf 1930 de Telegraaf;
- 234-240: Algemeen Handelsblad;
- 278-280: Reuter's Telegram Compagnie (persbureau);
- 325-335: Het Nieuwsblad voor Nederland. In 1948 kwam hier de Volkskrant;
- 361-365: De Courant.
Het socialistische dagblad Het Volk zat vanaf 1900 op de Geldersekade.
Vanaf de jaren 1960 verlieten de kranten het centrum. Belangrijke redenen daarvoor waren bereikbaarheidsproblemen en gebrek aan ruimte voor uitbreiding.
- Bronnen & links:
- F. van de Poll: De modernisering van het krantenbedrijf; vier voormalige dagbladvestigingen aan de Nieuwe Zijds Voorburgwal. Jaarboek Monumentenzorg 1994.
- Laatste wijziging:
- mei 2024
- De Standaard, Nieuwezijds Voorburgwal 56-60
- Nieuwezijds Voorburgwal 67
- Telegraafgebouw, Nieuwezijds Voorburgwal 225
- Handelsbladgebouw, Nieuwezijds Voorburgwal 234-240
- Nieuwezijds Voorburgwal 262 e.o.
- Nieuwezijds Voorburgwal 278-280
- Nieuwezijds Voorburgwal 325-335 e.o.
- Nieuwezijds Voorburgwal 361-365
- De Fakkel, Reguliersbreestraat 8 e.o.
- Spuistraat 64-70
- Vrankrijk, Spuistraat 216-218
- Warmoesstraat 69
- Warmoesstraat 147-151