Amstelkanaal met bruggen
Het Plan-Zuid van H.P. Berlage dat de gemeenteraad in 1917 goedkeurde, voorzag in de aanleg van een verbinding over water tussen de Amstel en de Schinkel. Tussen Amstel en Boerenwetering kwam een enkele verbindingsgracht, die zich bij de Boerenwetering splitste in een noordelijke en een zuidelijke tak.
De oostelijke en noordwestelijke delen (tot aan de Amstelveenseweg) werden in januari 1918 aanbesteed. Het graafwerk, dat met de hand geschiedde, was een werkverschaffingsproject. Er werden onder meer werkloze havenarbeiders ingezet; door de Eerste Wereldoorlog was er aanzienlijk minder werk in de haven.
Dat deel kreeg de naam Amstelkanaal. In 1925 werd besloten het noordwestelijke deel Noorder Amstelkanaal te noemen. Het water waar het kanaal zich splitst en de Boerenwetering kruist, wordt informeel De Kom genoemd.
Het meest westelijke deel van de Amstel-Schinkelverbinding was de boogvormige Stadiongracht. De aanleg daarvan begon in 1926; de gracht was op tijd klaar voor de Olympische Spelen van 1928. Het Zuider Amstelkanaal was in 1929 gereed.
Over de nieuwe waterwegen werd een reeks bruggen gebouwd. De vooroorlogse verkeersbruggen waren allemaal vaste plaatbruggen, wat laat zien dat de kanalen niet erg belangrijk waren voor de scheepvaart. Het Noorder Amstelkanaal liep sowieso dood op een dam bij de Amstelveenseweg. Alle vooroorlogse bruggen werden ontworpen door de Dienst der Publieke Werken; Piet Kramer verzorgde de architectonische vormgeving. Kenmerkend zijn de smeedijzeren brugleuningen en de landhoofden met metselwerk en natuursteen, voorzien van beeldhouwwerk van Hildo Krop.
Het waterknooppunt van de Kom (vijf waterwegen) en de omringende kades en bruggen vormen een bijzonder stedenbouwkundig ensemble.
Bruggen over het Amstelkanaal, van oost naar west:
- Amsteldijk, brug 400 (P.L. Kramerbrug), gereed 1921.
- Van Woustraat/Rijnstraat, brug 401 (Ernst Cahn en Alfred Kohnbrug), gereed 1926.
- P.L. Takstraat/Waalstraat, brug 402 (Han van Zomerenbrug), gereed 1927. Voetgangersbrug.
- Tweede Van der Helststraat/Maasstraat, brug 403 (Gerard Revebrug), gereed 1936.
- Ferdinand Bolstraat/Scheldestraat, brug 404 (Barbiersbrug), gereed 1928.
Bruggen over de Boerenwetering:
- Van Hilligaertstraat/Hobbemakade, brug 406 (Boerenweteringbrug), gereed 1927.
- Churchilllaan/Muzenplein, brug 420 (Kindertjesbrug), gereed 1931.
Bruggen over het Noorder Amstelkanaal, van oost naar west:
- Hobbemakade/Stadionweg, brug 405 (Hanny Michaelisbrug), gereed 1927.
- Joh.M. Coenenstraat/Beethovenstraat, brug 407 (Timo Smeehuijzenbrug), gereed 1925.
- Cornelis Schuytstraat/Breitnerstraat, brug 408 (Isaac Israëlsbrug), gereed 1962, ontwerp Dick Slebos.
- Emmastraat/Willem Witsenstraat, brug 409 (Etty Hillesumbrug), gereed 1961, ontwerp Dick Slebos.
- Valeriusplein/Olympiaplein, brug 410 (Lyceumbrug), gereed 1927.
- Bernard Kochstraat/Marathonstraat, brug 411 (Herman van den Eerenbeemtbrug), gereed 1926.
Bruggen over het Zuider Amstelkanaal, van oost naar west:
- Muzenplein/Apollolaan, brug 419 (Hildo Kropbrug), gereed 1931.
- Diepenbrockstraat, brug 418, gereed 1959, ontwerp Dick Slebos.
- Beethovenstraat, brug 417 (Joep Langebrug), gereed 1940.
- Minervalaan, brug 416, gereed 1955/1986.
- Parnassusweg, brug 415 (Dick Schmüllbrug), gereed 1941.
- brug 414 en 421, bij Achillesstraat resp. Jasonstraat, voetgangersbruggen uit 1957.
- Stadionplein/Amstelveenseweg, brug 413 (Aldo van Eyckbrug), gereed 1938.
De twee bruggen over de Stadiongracht zijn veel recenter; ze kwamen er pas toen het terrein rond het stadion openbaar gebied werd. Brug 2247 (Jan Wilsbrug) bij de Laan der Hesperiden dateert uit 2008. Brug 696 (Na Druk Geluksbrug) bij het Burgerweeshuispad was in 2010 gereed.
Het Amstelkanaal is 1,6 km lang, het Noorder Amstelkanaal 2,2 km, het Zuider Amstelkanaal 2 km, en de Stadiongracht 1,2 km.
- Bronnen & links:
- Zware arbeid in gemeentedienst. De Standaard 26-8-1918, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- S. Baggelaar en P. van Schaik: Piet Kramer, Bruggenbouwer van de Amsterdamse School. Uitgeverij Stokerkade, Amsterdam 2016.
- Laatste wijziging:
- november 2022
- P.L. Kramerbrug, Amsteldijk
- Aldo van Eyckbrug, Amstelveenseweg
- Hildo Kropbrug, Apollolaan
- Joep Langebrug, Beethovenstraat
- Timo Smeehuyzenbrug, Beethovenstraat
- Muzenbrug, Churchilllaan
- Barbiersbrug, Ferdinand Bolstraat e.o.
- Boerenweteringbrug, Hobbemakade
- Gerard Revebrug, Maasstraat
- Herman van den Eerenbeemtbrug, Marathonweg e.o.
- Lyceumbrug, Olympiaplein
- Dick Schmüllbrug, Parnassusweg
- Ernst Cahn en Alfred Kohnbrug, Rijnstraat
- Hanny Michaelisbrug, Stadionweg
- Han van Zomerenbrug, Waalstraat