Apollolaan 141

Vrijstaand woonhuis op de hoek van Apollolaan en Rubensstraat, gebouwd in opdracht van het echtpaar Alexander en Jacobine Orlow. Alexander Orlow (Berlijn 1918 - Lugano 2009) was directeur van de Turmac Tobacco Company. Architect Hein Salomonson zou later ook een nieuw kantoor voor het bedrijf ontwerpen, aan de De Boelelaan. De tuin met vijver werd ontworpen door Mien Ruys, die ook de tuin van het kantoor in zou richten.

Toen het huis gebouwd werd was de Apollolaan een rustiger straat dan nu. Tegenwoordig is het huis afgeschermd van de straat door bomen en een hoge heg.

Het ontwerp zou gebaseerd zijn op het werk van de toonaangevende architect Le Corbusier, bijvoorbeeld de villa Savoye bij Parijs uit 1927. Op de begane grond waren daar en ook hier vooral dienstruimtes, zoals de garage, garderobe, berging en washok. De eigenlijke woonvertrekken waren allemaal op de verdieping, het uitkragende bovenste deel. Een trap verbond de patio (of open dakterras) met de tuin. De bg werd in 1965 uitgebreid en in 1969 gewijzigd, beide keren naar ontwerp van Salomonson.

Orlow was ook een kunstverzamelaar. Hij legde een van de eerste bedrijfscollecties in Nederland aan, in de Turmac-fabriek in Zevenaar. Doel daarvan was niet alleen het verfraaien van de werkplek maar ook het verheffen van de arbeiders.

Het echtpaar Orlow vertrok in 1978 naar Londen. De volgende bewoners waren de eigenaars van een textielwinkelketen en van een aantal pornovideotheken. Uit archieven en literatuur komt naar voren dat zij de patio grotendeels lieten dichtbouwen, zonder gemeentelijke vergunning en zonder medeweten van Salomonson.

Het huis staat op een plek in het Plan Zuid van Berlage uit 1917 die lang onbebouwd bleef. Op de plek waar in 1962 het Hiltonhotel gereed was, had Berlage een nieuw gebouw voorzien voor de Academie voor Beeldende Kunsten. In afwachting daarvan werden percelen aan de zuidkant van het plein vrijgehouden, voor latere invulling. Het plein had al wel een naam: August Allebéplein. Toen in 1929 duidelijk was dat er geen nieuwe academie zou komen, schreef de gemeente een prijsvraag uit onder bouwondernemingen voor het plein. Als opdracht stelde de gemeente dat aan de zuidkant monumentale gemeentelijke bebouwing moest komen, zonder echter de functie daarvan aan te geven. Het winnende plan kwam van architect Boterenbrood. Nadat eenmaal allerlei diensten er aanpassingen aan hadden gedaan, brak de economische crisis van de jaren 1930 uit en werd het plan afgeblazen.

Na de oorlog is er nog sprake geweest van de bouw van een operagebouw op het Allebéplein. Ook dat ging niet door. Het Hiltonhotel kwam er wel. Op de koppen van de blokken langs de Minervalaan kwamen kantoorgebouwen. In het vak ten westen daarvan stond aanvankelijk een school. In het oostelijke vak kwamen vier vrijstaande huizen, waaronder de villa Orlow.