Voormalig weeshuis "Inrichting voor Stadsbestedelingen", tussen Prinsengracht en Lange Leidsedwarsstraat. Het was vanaf 1950 onderdeel van het Paleis van Justitie en is sinds 2025 deel van het Rosewood-hotel.
Architect G.B. Salm bouwde het oudste deel, op de plek van enkele oude huisjes in de Lange Leidsedwarsstraat. Dirk van Oort borduurde bij zijn eerste uitbreiding (1902), die in de Lange Leidsedwarsstraat/hoek Leidsegracht, vooral voort op de stijl van Salm. In 1916 tekende hij ook de uitbreiding op de hoek Leidsegracht-Prinsengracht.
De Inrichting voor Stadsbestedelingen was de opvolger van het aloude Aalmoezeneniersweeshuis. Dat was tot de opheffing in 1825 gevestigd in het naastgelegen pand, dat daarna verbouwd werd tot gerechtshof.
In tegenstelling tot wat de naam suggereert werden de kinderen die hier woonden aanvankelijk niet besteed, d.w.z. ondergebracht bij een gezin. De inrichting begon haar bestaan als een voorportaal op een bestaan in de kolonie van de Maatschappij van Weldadigheid in Veenhuizen. In 1824 was een wet aangenomen die bepaalde dat alle vondelingen, wezen en verlaten kinderen naar Veenhuizen gestuurd moesten worden zodra ze zes jaar oud waren. Tot die tijd werden ze hier verzorgd. Alleen zuigelingen werden elders ondergebracht, bij minnen.
Vanaf 1854 werden de kinderen niet meer naar Veenhuizen gestuurd. De meesten werden uitbesteed, dus bij een gezin geplaatst, veelal op het platteland. Het gezin dat de laagste vergoeding vroeg kreeg het kind, meestal voor een of twee jaar. Dat systeem heeft tot in de twintigste eeuw bestaan. Zoals gezegd waren onder de kinderen ook vondelingen. Veel ervan zullen hier op de stoep te vondeling zijn gelegd. Eind negentiende eeuw werden hier zo'n 500 kinderen verzorgd.
In 1940 werd het gebouw gevorderd door de Duitse bezetter. Die gebruikte het voor de huisvesting van soldaten. De kinderen werden overgebracht naar het Burgerweeshuis in de Kalverstraat. Enkele jaren na de oorlog werd het gebouw toegevoegd aan het Paleis voor Justitie.
Prinsengracht 432-434
- Datering:
- 1864 / 1902 / 1916
- Ontwerp:
- Salm, G.B. / D. van Oort
- Bouwstijl:
- Oorsponkelijke functie:
- Weeshuis
- Status:
- Gemeentelijk monument (202043)
- Bronnen & links:
- Gemeentelijk Monumenten Project
- Aanbesteding 1901: Algemeen Handelsblad 9-9-1901, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Archief van de Inrichting voor Stadsbestedelingen. archief.amsterdam/…
- J.A. Tours: De Inrichting voor Stads-bestedelingen. In Algemeen Handelsblad 19-6-1887, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- oktober 2025
Er zijn 6 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.