Commiezenhuisje, Weteringschans 30

Voormalig belastingkantoor (accijnshuisje), nu toegang tot een ondergronds rioolgemaal. De bakstenen muren zijn wit gestukt; het stucwerk is op de hoeken voorzien van een blokmotief. Aan de voorkant heeft het huisje een classicistisch portiek met twee vierkante pijlers.

Tot 1840 stond hier de Weteringpoort, een stadspoort uit 1668. Poort is een groot woord: feitelijk was het een onderdoorgang door de stadswal. Buiten de poort lag een lange houten brug over de Singelgracht. De poort werd afgebroken omdat de stad het onderhoud te duur vond. Ze werd vooral gebruikt voor de heffing van accijns op allerlei ingevoerde goederen. Hier kwamen veel groenten langs die via de Boerenwetering werden aangevoerd.

Voor die belastingfunctie werd naar ontwerp van Bas de Greef een huisje gebouwd aan het begin van de brug. Daar konden de belastingambtenaren (commiezen) kantoor houden.

Voor het huisje stond een hek, dwars op de verbindingsweg naar de overkant van de Singelgracht (waar de populaire uitspanning Het Polderhuis stond); vandaar dat de plek sinds 1842 werd aangeduid als de Weteringbarrière. Het hek verdween toen in 1866 de stedelijke accijnzen bij de poorten werden afgeschaft.

Sinds 1987 zit onder het huisje een groot rioolgemaal, dat rioolwater uit de binnenstad naar de zuivering in West pompt. Daarvóór was het gebouwtje in gebruik bij de afdeling Beplanting van Publieke Werken.

Een kijkje in het gemaal.

De verbinding naar de overkant van de Singelgracht heeft een complexe geschiedenis. Op oude prenten is een houten constructie te zien met daarin twee ophaalbruggetjes. Toen door de opening van het Noordzeekanaal (1876) de waterhuishouding van de stad ingrijpend veranderde, kwam hier een aarden dam met daarin een houten waterkering. De schutsluis dateert uit 1878. De aarden dam werd in 1896 verwijderd, waarmee de verbinding definitief verdween. Een brug ter vervanging vond het gemeentebestuur niet nodig, aangezien sinds 1877 slechts 130 meter verderop al de brug vóór het Rijksmuseum lag.