Oostelijke Handelskade
Een bijna twee kilometer lange handelskade, aangelegd door de gemeente tussen 1875 en 1883. Hier was plek voor de grote stoomschepen die sinds de opening van het Noordzeekanaal in 1876 Amsterdam konden aandoen.
Behalve veel loodsen verrezen aan de kade diverse grote pakhuizen, voornamelijk gebouwd door bedrijven die gespecialiseerd waren in het beheer daarvan: de vemen. Een consortium van vemen bouwde in 1883 de pakhuizen Europa, Aziƫ en Afrika. De 35 meter diepe gebouwen waren samen zo'n 200 meter lang. Het Blauwhoedenveem liet de pakhuizen Amerika en Australiƫ bouwen, en het Vriesseveem stichtte het pakhuis Wilhelmina.
Op de kop van de kade stond vanaf 1886 het prominente gebouw voor Algemene Dienst. Het westelijke deel van de kade was vooral in gebruik bij de rederij Stoomvaart Maatschappij Nederland (1870-1970). Aan het oostelijke einde vestigde zich rond 1900 de rederij Lloyd, met diverse gebouwen. Ook de KNSM had er loodsen.
De kade was voorzien van destijds moderne machinerie, zoals een enorme mastbok en hydraulische havenkranen. Die werden aangedreven door de krachtcentrale bij de Rietlanden.
Het Nieuws van den Dag beschreef de kade in 1881 uitvoerig. Een citaat:
Van alles wat in de laatste jaren tot stand werd gebracht, neemt zeker dit reuzenwerk eene eerste plaats onder de gemeentewerken in. De 80 tons ijzeren mastbok op den kop der kade, wiens drie massieve pijlers zich hoog in de lucht schier tot Ć©Ć©n punt vereenigen, trekt al aanstonds onze aandacht. Hij dient tot het laden en lossen van zware voorwerpen in en uit de hier onmiddellijk aan den wal komende schepen en heeft een ontzettend draagvermogen.
De kade waarop hij staat vormt een landtong, waarvan het oostelijk einde over 700 M. lengte aan het goederenstation in de Rietlanden is verbonden, terwijl het westelijk einde op een afstand van 70 M. van den spoorweg verwijderd blijft, waardoor eene binnenhaven van Ā± 1200 M. lengte wordt gevormd, en de buitenmuur langs de noordzijde, bestemd voor ligplaats der zeeschepen, 1882 M. lang is.
Hare doorgaande breedte is 59 M., aan het westelijk einde echter tot 85 M. verbreed. Zij is langs 3 verschillende landwegen bereikbaar. De eerste, de zoo straks door ons genoemde draaibrug (bij de kop, red.); de tweede, de langste tot hiertoe gebouwde klep-bascule-brug die 10 M. spanning heeft, kruist den spoorweg en bereikt over eene draaibrug en twee vaste bruggen over de Dijksgracht het eiland Kattenburg; de derde weg eindelijk, aan het oosteinde, verbindt het landeinde der kade met het goederen-station in de Rietlanden, en over het voormalige Funen, met de stad.
De verbinding van Amsterdam met het oostelijk gelegen achterland, vooral Duitsland, was aanvankelijk matig. De oude route, de Keulse Vaart (via de Vecht), was te smal en te ondiep. De opening van het Merwedekanaal tussen Amsterdam en Utrecht in 1892 zorgde voor een aanzienlijke verbetering.
Vanaf ongeveer 1990 werd het Oostelijk Havengebied getransformeerd tot woonwijk. De laatste havenactiviteiten waren toen naar het Westelijk Havengebied vertrokken.
- Bronnen & links:
- Citaat: Het Nieuws van den Dag 18-7-1881, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- november 2024
- Pakhuis Aziƫ, Jollemanhof 9-17
- Pakhuis Afrika, Jollemanhof 19-73 e.o.
- Gebouw voor Algemene Dienst, Oostelijke Handelskade 1
- Krachtcentrale, Oostelijke Handelskade 4
- Oostelijke Handelskade 46-66
- Pakhuis De Zwijger, Piet Heinkade 179-181
- Pakhuis Australiƫ, Veemkade 562-568
- Pakhuis Wilhelmina, Veemkade 570-598 e.o.