Oostergasfabriek
In de Oostergasfabriek werd van 1887 tot 1923 gas gemaakt uit steenkolen. Net als de Westergasfabriek was de fabriek opgericht door de Engelse Imperial Continental Gas Association (ICGA). Het bedrijf schakelde ook hier Isaac Gosschalk in voor het ontwerp van de gebouwen; veel ervan zijn overigens door medewerkers ontworpen. En net als de Westergasfabriek werd ook deze fabriek in 1898 overgenomen door de gemeente Amsterdam. De concessie van de ICGA werd niet verlengd vanwege ontevredenheid over onder meer hoeveelheid en kwaliteit van het geleverde gas.
De fabriek stond aanvankelijk op het grondgebied van de gemeente Nieuwer-Amstel, tot de annexatie in 1896.
Voor de aan- en afvoer van grondstoffen en producten waren er aansluitingen op landelijke spoorlijnen. Aan de oostkant was er een aansluiting op de spoorlijn Amsterdam-Hilversum en aan de westkant op de lijn Amsterdam-Utrecht. De laatste gebruikte het daartoe verzwaarde spoor van de Gooische Stoomtram in de Linnaeusstraat, tegen betaling van ƒ 2500 per jaar.
Tussen 1900 en 1907 werd het complex uitgebreid, onder leiding van bouwkundig opzichter en architect Van Hylckama Vlieg.
Na de sluiting in 1923, wegens overcapaciteit, werden diverse gebouwen gesloopt. Andere kregen nieuwe, uiteenlopende bestemmingen zoals politiebureau (kantoorgebouw), zwembad (stokerij), proefdierenstal (meterhuis), HBS (gasmeterwerkplaats) en dierenasiel (ammoniakfabriek). Zo bleven veel gebouwen behouden, niet omdat ze als erfgoed werden gezien maar omdat men het geldverkwisting vond om de toen nog vrij nieuwe gebouwen te slopen.
Het terrein werd ingericht als bedrijventerrein Polderweggebied. In het begin van de 21e eeuw werd begonnen met de transformatie naar een woon-, werk- en winkelgebied met de naam Oostpoort. Daarbij sneuvelden opnieuw enkele oude gebouwen, zoals de voormalige gashouder die jarenlang als sporthal gebruikt was.
- Bronnen & links:
- Het Oostergasfabrieksterrein. Cultuurhistorische effectrapportage, Bureau Monumentenzorg (J. Schilt) 2001. www.amsterdam.nl/…
- M.G. Niessen: De Oostergasfabriek. Een nieuwe bestemming voor oude gasgebouwen. In Maandblad Amstelodamum jrg 83 nr 3, 1996.
- Laatste wijziging:
- oktober 2025