Brug 279, de Kikkerbilssluis: stalen hefbrug over de Oudeschans. De brug verving een aanzienlijk smallere enkelvoudige ijzeren ophaalbrug uit 1904 - de opvolger van een dubbele basculebrug uit 1876.
De brug maakte deel uit van een verkeerskundig plan van de afdeling Stadsontwikkeling uit 1931. Dat voorzag in een binnenring die het autoverkeer moest opvangen dat via radiaalwegen op de binnenstad afkwam. De ring liep van het Stationsplein via Damrak en Rokin langs de Binnenamstel, over de Blauwbrug, langs het Waterlooplein, door de (te verbreden) Lazarussteeg, Markensteeg en Valkenburgerstraat, en over de eveneens te verbreden Prins Hendrikkade terug naar het Stationsplein. De uitbraak van de oorlog leidde tot uitstel en afstel. De ring kwam er alsnog toen eind jaren 1960 de bebouwing rond de Lazarus- en Markenstegen werd gesloopt, voor het IJtunneltracƩ.
De naam van de brug komt waarschijnlijk van de 17de-eeuwse houtkoperij 'De kikkerbil', die hier in de buurt gevestigd was. Kikkerbil was ook de naam van een stuk hout dat in de scheepsbouw werd gebruikt. 'Sluis' duidt op de sluis die lange tijd onder de brug lag, de West-Indische Waterkering. Die was er om de stad te beschermen tegen hoogwater op de Zuiderzee en het IJ. Met de aanleg van het Oosterdok (1832) en de afsluiting van het IJ door de aanleg van de Oranjesluizen (rond 1870) werd de kering overbodig. Ze werd opgeruimd toen de hefbrug werd gebouwd.
De bovenbouw werd geleverd door Cornelis Swarttouw's Constructiewerkplaatsen & Machinefabriek te Schiedam. Het mechaniek in de heftorens kwam van de firma Pannevis uit Utrecht.
Het maken van de onderbouw was een zgn. Werkfondswerk: er werden werklozen voor ingezet die betaald kregen uit het Werkfonds, een pot met geld van de rijksoverheid bedoeld om de werkloosheid te bestrijden.
Hefbruggen zijn zeldzaam in Amsterdam. Dit was de tweede, na brug 276 in de De Ruijterkade (1931; verwijderd). De enige andere die nog in werking is, is die in de Spaklerweg over de Weespertrekvaart (1955). Een belangrijk nadeel van een hefbrug is dat de doorvaarthoogte per definitie beperkt is, een nadeel dat bijvoorbeeld een basculebrug niet heeft.
De Kikkerbilssluis kreeg in 2021 een nieuwe val en nieuwe bedienings- en besturingsinstallaties. De heftorens werden toen gerenoveerd.
Kikkerbilssluis. Prins Hendrikkade
- Datering:
- 1941
- Ontwerp:
- Publieke Werken (P.L. Kramer)
- Bouwstijl:
- Oorsponkelijke functie:
- Brug
- Status:
- Gemeentelijk monument
- Bronnen & links:
- Bruggenlijst (DIVV 2007)
- Binnenring: Maasbode 11-5-1938, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; De Tijd 22-9-1939, (Delpher) resolver.kb.nl/… ; Het Volk 30-8-1941, (Delpher) resolver.kb.nl/…
- Laatste wijziging:
- juni 2024
Er zijn 62 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.