Sociëteit van de vereniging Arti et Amicitiae.
Arti et Amicitiae betekent "voor de kunst en de vriendschap". De vereniging werd in 1839 opgericht met als doel het "bevorderen van de beeldende kunst". Tot de oprichters behoorden Jan Kruseman (directeur van de Academie van Beeldende Kunsten), architect M.G. Tétar van Elven, beeldhouwer Louis Royer en Artis-directeur Gerard Westerman.
Een van de eerste acties was een campagne om een standbeeld op te richten voor Rembrandt. Dat lukte: het beeld, gemaakt door Royer, werd in 1852 onthuld.
De vereniging kocht binnen enkele jaren een drietal panden aan het Rokin en Spui. Tétar van Elven verbouwde de eerste verdieping in 1841 tot kunstzaal. Jan Leliman voegde de panden in 1855 definitief samen achter een nieuwe, gepleisterde gevel in eclectische stijl.
De ossenkop in het fronton is het symbool van de evangelist Lukas, de schutspatroon van kunstschilders. De vier beelden dateren uit 1989 en zijn afgietsels in gepatineerd brons van de oorspronkelijke houten beelden van Franz Stracké uit 1855. Ze staan voor de bouwkunst, beeldhouwkunst, schilderkunst en graveerkunst. De houten originelen staan nu binnen. Stracké maakte ook de zes medaillons met hoofden van belangrijke Nederlandse kunstenaars uit de zestiende en zeventiende eeuw.
H.P. Berlage en A.C. Bleys ontwierpen in 1894 een nieuw interieur, met onder meer een eikenhouten trappenhuis. Berlage ontwierp ook het meubilair van de sociëteitszaal, dat er nog altijd in gebruik is. De hoofdingang verhuisde naar het Spui.
In 1964 kwam de hoofdingang weer aan het Rokin. Een deel van het gebouw aan het Spui wordt vermoedelijk sinds die verbouwing verhuurd als winkelruimte.
In 2009 werd het voormalige pand van de Maatschappij tot Redding van Drenkelingen (Rokin 114) bij de sociëteit getrokken. Dat was al in 1997 aangekocht door Arti.
Arti et Amicitiae. Rokin 112, Spui 1
- Datering:
- 1841 / 1855
- Ontwerp:
- Tétar van Elven, M.G. / J.H. Leliman
- Bouwstijl:
- Eclecticisme
- Oorsponkelijke functie:
- Sociëteit
- Status:
- Rijksmonument (5014)
- Bronnen & links:
- Monumenten Inventarisatie Project
- Arti, gebouw: arti.nl/…
- G. Brinkgreve: Rokin 114. Binnenstad 176, mei 1999. www.amsterdamsebinnenstad.nl/…
- Laatste wijziging:
- december 2025
Er zijn 188 afbeeldingen in de beeldbank van het Stadsarchief die gerelateerd zijn aan dit adres.