Diamantslijperij Asscher, Tolstraat 127-129

Diamantslijperij Asscher, ontworpen in een sobere variant van de art nouveau. Het gebouw is niet meer in gebruik als slijperij. De firma Asscher gebruikt nog wel een deel als kantoor.

Het bedrijf werd in 1854 opgericht aan de Nieuwe Achtergracht, door Joseph Isaac Asscher. Diens kleinzonen Abraham en Joseph gaven in 1906 aan Van Arkel de opdracht een nieuwe fabriek te ontwerpen. Het terrein werd voor ƒ 100.000,- gekocht van de gemeente. Destijds gold al als stelregel dat gemeentegrond alleen nog in erfpacht kon worden gegeven, maar omdat Asscher had laten doorschemeren anders Amsterdam te verlaten, stemde de gemeenteraad in met verkoop.

Architect Van Arkel ontwierp een modelslijperij. Er kwamen drie zalen met elk honderd elektrisch aangedreven slijpmolens. Zelfs vakbondsman Henri Polak was enthousiast:

Als werkplaats is zij een ideaal. De zalen zijn ruim en frisch; het licht treedt door enorme spiegelruiten overvloedig binnen; de ventilatie-toestellen zijn zoo goed als zij voor geld te krijgen zijn; de beweegkracht is elektrisch, evenals het kunstlicht; de moleninrichting is van de nieuwste en beste constructie; [..] op elke verdieping bevindt zich een garderobe, een toiletkamer met een dertigtal waschtafels, een vertrek met urinoirs en waterclosets; in een aparten vleugel zijn eetkamers met een kantine, samen een formeel restaurant (voor de Joodsche werklieden, die er prijs op stellen, zijn ritueele spijzen en dranken beschikbaar); [..] De veiligheidsmaatregelen zijn voortreffelijk. De elektro-motoren [..] zijn voor de werklieden onbereikbaar; alle draaiende machine-deelen zijn afgedekt; de liftkokers zijn volkomen beschermd door zwaar kopergaas, en het dak is omgeven door een stevige borstwering.

Op het hoogtepunt werkten er zo'n 750 werknemers in de Tolstraat. Velen van hen woonden in arbeiderswoningen in de buurt.

Beelden uit 1923.

1930. Beelden van de grote slijperijen Boas (Uilenburg) en Asscher (Tolstraat). Inclusief de Cullinan, die in 1908 door Joseph Asscher gekloofd en geslepen werd. Het was de grootste ongeslepen diamant ooit gevonden.

Tussen 1983 en 1997 zat hier technologiemuseum NINT (v/h Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek), een voorloper van het huidige NEMO.

Het gebouw is een van de drie grotere slijperijen die Van Arkel in 1906 ontwierp, naast die van de firma's Benjamin A. Soep & Co. en Ed. van Dam.

Diamantslijperij Asscher. Tolstraat 127-129