In de eerste helft van de negentiende eeuw waren er verschillende aanzetten tot beroepsonderwijs na de lagere school. Op initiatief van Samuel Sarphati werd in 1845 een Handelsschool geopend, voor kinderen van welgestelde ouders. Architect Hendrik Hana opende in 1844 een Ambachtsschool in de Nes. Maar de meeste middelbare opleidingen ontstonden in de tweede helft van de negentiende eeuw.
Beroepsonderwijs was door het opheffen van het aloude meester-gezelstelsel van de gilden vrijwel verdwenen. Het idee van Hana werd zo'n tien jaar later opgepikt door de Maatschappij voor den Werkenden Stand, die in totaal vijf ambachtsscholen zou openen. Die ambachtsscholen waren de voorlopers van de LTS. De Maatschappij opende ook een Industrieschool, voorloper van de MTS.
- Eerste Ambachtsschool: 1861 Oudezijds Voorburgwal, 1863 Gravenstraat, vanaf 1867 op Weteringschans 165. Gesloten in 1934, toen de vijfde werd geopend. Het gebouw is gesloopt.
- Tweede Ambachtsschool: 1884, Westerstraat.
- Derde Ambachtsschool: 1912, Timorplein.
- Vierde Ambachtsschool: 1922, Postjesweg.
- Vijfde Ambachtsschool: 1934, Meeuwenlaan.
In 1952 werden de ambachtsscholen omgedoopt tot lts, lagere technische scholen.
Als vervolg op Sarphati's handelsschool opende de gemeente in 1869 de Openbare Handelsschool (vanaf 1900 aan het Raamplein).
Er kwamen nog meer specialistische opleidingen. Sinds de achttiende eeuw had Amsterdam al een zeevaartschool, die in 1880 een nieuw gebouw liet bouwen aan de Prins Hendrikkade. Verder waren er onder meer huishoudscholen (o.a. Zandpad), een school voor stoommachinemachinisten (Pl.Muidergracht), voor maatschappelijk werk (P.de Hoochstraat), en een school voor vroedvrouwen (Camperstraat).